Hartmann von Aue : Die Klage
Österreichische Nationalbibliothek : Vienna, Austria
Manuscript A (Cod. vindob. ser. nova 2663, Bl. 22rc - 26va)
22va 22vb 22vc
ÿnne waltet groſ⸗
ſer krafft : Wañ
ſy wirt ſighafft :
an thumben
[5] vnd weÿſen : an
alten vnd greÿ⸗
ſen : an Armen
vnd an reichen : gar gewaltigklichñ :
beӡwang Sy einen Iüngeling : daӡ Er
[10] alle ſeine ding : mueſſet mit gewalt
ergeben : Vnd nach Irem gepote leben :
So daӡ Er Ӡemaſſe ein weÿb : durch
ſchone ſÿnne : vnd durch Irn leÿb :
mÿnnen begunde : da ſy im des nicht
[15] begunne : daӡ Er Ir were vnndertan :
Sy ſprache er ſolte Sÿ erlan :
och verſůchet er es Ӡe al⸗
ler Ӡeit : diſen kumer⸗
lichen ſtreyัt : dorfft Er
[20] nÿemand geſagen : darumb wolt
Er nÿmmer tragen : ob Er ſy des er⸗
paัte : daӡ ſÿ ſeinen willen teัtte : daӡ
es verſchwigen waัre : er klaget ſein
ſchwaัre : in ſeinem můte : vnd het
[25] in ſeiner hůte : ſo Er peſt kunde : daӡ
es yemand befunde : das was von Awe
herr Hartman : der auch diſe klag
began : durch ſuัnſt verſchwigen
vngemach : ſein leÿb Ӡu ſeinem hertӡ⸗
[30] en ſprach :
we hertӡe vnd dein ſyัn
wereſt du icht annders
denn ich bin : du hetteſt
wol verſchuldet vmb
[35] mich : daӡ ich klaget vัber dich : allen
den ich des getraw : daӡ ſÿ mein ſchad
geraw : daӡ ſy mich rechen an dir :
vnd wie es dartӡů ſtat mir : Ӡwar
ich teัt dir den todt. vnd gulte dir alle
[40] ſolhe not : die du mir offt bringeſt :
Wann du mich laÿder Ӡwingeſt :
mit deiner kreffte wes du wil :
wann des gewaltes iſt ſouil : des
dir an mir verlaſſen iſt : daӡ mir
[45] kaines mannes liſt : fride daruor
mag gegeben : Ich mueſſe in dein⸗
em gewalte leben : daӡ ich dem nicht
enntwencken mag : des gewÿnne
ich manigen ſchwaัren tag : wañ
[50] dich wil nicht genuัegen : wes du
mir magſt Ӡůgefuัegen : nach⸗
geender rew : das iſt ein vntrew :
ſeÿdt du in mir gehauſet haſt : vnd
dein ding an mir begaſt : die vnder
[55] Ir vnd freüden miſſeӡimpt :Wañ
Sÿ mir die freuัde gar benÿmbt :
war es iſt dein vnge⸗
niſt : ſeÿt du an mir
vnnuัtӡe biſt : laſs dich
[60] ſein nit geluſten : du
biſt vnnder meinen pruſten : vil
vaſt beſloӡӡen : du beleibeſt ſein vnge⸗
noſſen : gelaube mir daӡ ich dir ſa⸗
ge : Ee ich den kumber lennger tra⸗
65] ge : daӡ ich mich an dier riche : vnd
ein meſſer in dich ſtiche : Vnd be⸗
leibe mit dir tot : das iſt mir beſſer
dann daӡ ich not : ÿmmer leÿde
on dannck : mir waัr das Leben ſo
Ӡelanng :
u biſt waÿſs got vil betro⸗
gen : offt haſt du mir
[5] gelogen : vntӡ in das nu
dein vbler rat : vil vngeneſlichen
hat : verleÿtet meinen armen
leÿb : mit deinem gewalte an ein
weÿb :
[10] ich hieſſen deine ſÿnne :
Ir dienen vmb die mÿnne :
du Ӡeleſt mir Ir guัete vil :
als den anndern triegen vil : Vnd
wiewol es mir ergienge : ob Sÿ mein
[15] gnad vienge : Ia iſt ſyั laider Ӡe gůt :
das iſt daӡ mir den ſchaden tůt :
Wann ich ſein nicht genieſſen mag :
Ich han alſo manigen tag : Von Ir
guัete vil vernomen : nu bin ich ſein
[20] an ein ende kumen : ſeÿt ſÿ recht
ward gewar : daӡ mein freuัde alſo
gar : an Ir ein gnade ſtet : ſeÿder
gerůchet ſÿ wie es mir geet : das iſt
ein ſtarcher weÿbes můt : Ich enw⸗
[25] aÿss warumb ſÿ mir nicht iſt gůt :
ntӡ Sy meinen můt ver⸗
ſchweyg : Irem grůſſe ich
dick neyg : vnd het mich
die als einen man : dem ein weyb
[30] Ir hulde gan : da maÿnet ich Ӡu peſſ⸗
ern mein haÿl : da geuiel mir das
wierſer tail : Ich wannde mich Ir
nachte : Wann ich ſy des ÿnnen auſ
brachte : daӡ ich ˄ aller welt ein weÿb :aus˄
[35] Ӡe freẘen vber meinen leÿb : fuัr Sÿ
hette nicht erkorn : damit han ich ſÿ
verloren : des genůſſe ein man der
ſalde hat : Ir můt Ӡe froัmbder
weÿſe ſtat : mit v̊bel giltet ſy mir
[40] gůt : da iſt das recht nit wol be⸗
hůt : hiet ſÿ mich doch als ee : ſo be⸗
geret ich aller gnaden mee : ſeÿt ich
nu han entgolten : des die genieſſñ
ſolten : den nach Iren werchen wol
[45] geſchicht : ſo wil ich meines haÿles
nicht :
reuัndt wann ich die nicht
ſchelten ſol : der alle welt
ſprichet wol : ſo ſaget ich
[50] Ӡemaัre : daӡ Sy die wierſte waัre :
der ich ye kunde gewan : Wann ſÿ
mir Irem gůten freunde erban :
daӡ ich vil gar an Iren ſchaden : mei⸗
ner ſchwaren purde wurde entla⸗
[55] den : vnd mich mit dienſte naัme :
als gutem weÿbe wol getӡaัme : vnd
daӡ mit vrlaub gedachte an ſÿ : nu iſt
der gedanck alſo freÿ : daӡ ſÿ mir den
nicht gewern mag : Ich ſeÿ Ir haim⸗
[60] lich allen tag : alſo mit gedanckhen
ein man : einem weÿbe peſte kan
dann was mit werchen mag ergan :
das han ich mit den gedancken ge⸗
tan : das doch Irn eeren wol geӡÿm⸗
[65] met : mein můt ime ſein nicht
furbas nÿmmet : das iſt doch mein
freuัd gar : daӡ ich gedencken getar :
Ir iſt auch nicht mere : Nu wil Sÿ
des haben Eere : daӡ Ich von euch verderbe :
vnd gar an freuัde werde : hertӡe das
machet mir dein rat : der mich Ir nicht
entwencken lat :
[5] eyt ich nicht gůt verdienen
ſol : noch laide mag emphlie⸗
hen wol : ſo gedenck ich dick
durch einen liſt : da rede von gůten
weÿben iſt : Von der die ſÿ erkennent :
[10] ſo Sy denn die peſten nennent : Vnd
ſagend was die tugende hat : vnd ruั⸗
gent der anndern miſſetat : ſo ſchwi⸗
ge ich vil ſtille : vnd were das mein
wille : daӡ mich ettwer an Ir reche :
[15] vnd Ir icht arges ſpreche : daӡ ich von
Ir verneme : das weÿbe miſſeӡeme :
ettliche meัre : das ſeÿ mir vnmaัre :
vnd daӡ ich Ir veint můſſe ſein : So
tůnt ſy nicht den willen mein :Wañ
[20] ſo hoัre ich nicht dann ainen mŭnd :
Inn ſeÿ nicht peſſers weÿbe kŭndt :
daran gewÿnne ich dann nicht me :
wann daӡ mir wirt wirſer dann ee :
aŭch hette ich hie vor den ſyn : des ich von
[25] laide nu ăn bin :
ertӡe wann mirs dein gewalt
erwunde : daӡ ich auch erken⸗
nen kunde : ein gůt weÿb als
ein ander man : got ways wol daӡ ich
[30] nicht kan : an Ir erkennen wann gůt :
lieſſe ſÿ nůr den ainen můt : den Sÿ
wider mich nu lanng gehabt hat :
Hertӡe nu ſprich was iſt dein rat :
u hieſſeſt mich Ir dienen yัe :
[35] das tet ich gernne wiſſet ich
wie : ware ſy mir alſo gůt :
daӡ ſÿ laider nicht entůt : daӡ ſy ſprech
ӡu mir : dein dienſt wil ich von dir :
wie dir dann weัre : ſenfft oder ſchwaั⸗
[40] re : geӡeuget nahend vัntӡ an den tod :
das teuัchte mich ein ſenffte not : vnd
ward nÿe dhain frayſe ſo getan : die
da yemand ſolt beſtan : Ich weัre
durch ſy dartӡů berait : Owe daӡ ſyั
[45] mir nicht ſayt : wes ſy von mir ge⸗
růchte : daӡ ſy meine trew verſůchte :
des mag doch laider nit ſein : Nu wiſ⸗
ſeſt du das hertӡe mein : daӡ ich es leide
durch dein gepot : nu gedencke an den
[50] reichen got : vnd beweyſe mich dabeÿ.
ob du icht wiſſeſt wauon es ſeÿ : ob
es mir noch ettwas gefruัmet : vnd
mir Ӡu allem gute kumet : Nu ſaů⸗
me mich nicht mere : des han ich
[55] frůmb vnd ere :
och iſt Sÿ waÿs got alſo gůt :
erkante Sÿ recht meinenn
můt : vnd ob ich weัre ein
hayden : von der Criſtenhait geſchai⸗
[60] den : daӡ ſy durch nÿemants rede :
ſo ſere miſſe tette : Wenn ſÿ bekante
das : daӡ Ich Ir noch nÿe vergas : ein⸗
es halben tages lang : ſy ſaget mir
ſein ettlichen danck :
[65] u iſt es laider ein ſchlag : daӡ
ein weÿb nicht wiſſen mag.
wer Sÿ mit trewen mainet :
auch iſt In beſchainet : von mannen